Odpusty – darowanie kar za grzechy

Pamiętam, że w starych książeczkach do nabożeństwa, prawie pod każdą modlitwą był dopisek typu: 50 dni odpustu, 100 dni odpustu itp. Pamiętam, że nie bardzo rozumiałem o co chodzi, ale moja śp. babcia wyjaśniła mi, że to wielki dar dla dusz w czyśćcu cierpiących. Więc chętnie i często odmawiałem te modlitwy ofiarując odpusty za dusze czyśćcowe.

Jednak sama sprawa odpustów jest o wiele głębsza, bo dotyka wielkiej tajemnicy Bożego Miłosierdzia, która w sposób szczególny jest wyrażona w sakramencie pojednania. Na zakończenie każdej szczerej spowiedzi, grzesznik, który żałuje, słyszy słowa odpuszczenia grzechów. Uzyskane przebaczenie nie uwalnia nas jednak od kar doczesnych, które spotykają nas za życia lub po śmierci w czyśćcu. I tu właśnie z pomocą przychodzą nam odpusty, dzięki którym możemy już tu na ziemi zmniejszyć karę za nasze grzechy lub nawet zupełnie jej uniknąć.

Odpust jest to bowiem darowanie przez Boga kary doczesnej za grzechy odpuszczone już co do winy. Dziś Kościół rozróżnia odpusty cząstkowe i zupełne.

Co ważne, każdego dnia mamy możliwość zyskiwania odpustów. Możemy jej ofiarować za siebie, ale jak pisałem wcześniej, stanowią one także olbrzymią pomoc dla dusz w czyśćcu cierpiących, które już same sobie nie mogą pomóc.

Jakie warunki musimy spełnić by zyskać odpust zupełny?

Aby zyskać odpust zupełny (czyli darowanie wszystkich kar) należy spełnić następujące warunki:

• • Brak jakiegokolwiek przywiązania do grzechu, nawet powszedniego (jeżeli jest brak całkowitej dyspozycji – zyskuje się odpust cząstkowy);
  • Stan łaski uświęcającej (brak nieodpuszczonego grzechu ciężkiego) lub spowiedź sakramentalna;
  • Przyjęcie Komunii świętej;
  • Odmówienie modlitwy (np. Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo) w intencjach Ojca Świętego (nie chodzi tu o modlitwę w intencji samego papieża, ale w tych intencjach, za które modli się każdego dnia papież);
  • Wykonanie czynności związanej z odpustem (np. odprawienie Drogi krzyżowej, adoracja Najświętszego Sakramentu itp.).

Ewentualna spowiedź sakramentalna, Komunia święta i modlitwa w intencjach Ojca Świętego mogą być wypełnione w ciągu kilku dni przed lub po wypełnieniu czynności, z którą związany jest odpust; między tymi elementami musi jednak istnieć związek.

Ważne, że po jednej spowiedzi można uzyskać wiele odpustów zupełnych, natomiast po jednej Komunii świętej i jednej modlitwie w intencjach Ojca Świętego – tylko jeden odpust zupełny.

Odpustów (zarówno cząstkowych, jak i zupełnych) nie można ofiarowywać za inne osoby żyjące. Można je ofiarować wyłącznie za siebie, lub za zmarłych (wymienianych z imienia, czy ogólnie za dusze czyśćcowe), lub w niektórych przypadkach tylko za zmarłych.

Odpusty w Wielkim Poście

Wielki Post jest czasem szczególnym i daje nam możliwość zyskania wielu odpustów zupełnych i cząstkowych. Dlatego zachęcam, aby jak najczęściej ofiarować ten szczególny dar pomocy duszom czyśćcowym.

Poniżej przedstawiam wybrane praktyki związane z czasem Wielkiego Postu, za które można uzyskać odpust zupełny lub cząstkowy (zaznaczam, że nie są to wszystkie odpusty wymienione przez Penitencjarię Apostolską zwaną także Trybunałem Pokuty).

O niektórych ćwiczeniach duchownych, za które możemy otrzymać odpust zupełny i warunkach, które trzeba spełnić pisałem już przy okazji wpisu o nabożeństwach pasyjnych w Wielkim Poście. Dlatego tu zostaną już tylko wymienione bez wdawania się w szczegóły. Są to:

• • Odprawienie Drogi krzyżowej;
  • Udział w nabożeństwie Gorzkich Żali;
  • Adoracja i ucałowanie Krzyża w trakcie liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek.

Inne praktyki pobożne, do których jest przypisany odpust zupełny tylko w okresie Wielkiego Postu to:

Pozostałe ćwiczenia duchowe, za które można otrzymać odpust zupełny pod zwykłymi warunkami praktycznie każdego dnia, ale wymieniam je celowo, ponieważ w Wielkim Poście robimy dobre postanowienia i często staramy się więcej czasu poświęcić na modlitwę.

• • • Czytanie Pisma Świętego z czcią należną Słowu Bożemu i na sposób lektury duchowej przynajmniej przez pół godziny z tekstu zatwierdzonego przez władzę kościelną. Kto nie może czytać osobiście, wystarczy, gdy słucha czytającego nawet przez środki audiowizualne.
    • Odmówienie w całości (i bez przerwy) przynajmniej jednej części różańca (pięciu dziesiątek) w kościele, kaplicy publicznej, w rodzinie, wspólnocie zakonnej czy pobożnym stowarzyszeniu, połączone z rozmyślaniem nad rozważanymi tajemnicami (odmówienie poza tymi miejscami lub wspólnotami – odpust cząstkowy).
    • Adoracja Najświętszego Sakramentu przez co najmniej pół godziny (jeśli jest krótsza – odpust będzie cząstkowy).
    • Odmówienie Koronki do Miłosierdzia Bożego w kościele lub kaplicy wobec Najświętszego Sakramentu Eucharystii, publicznie wystawionego lub też przechowywanego w tabernakulum. Jeżeli zaś ci wierni z powodu choroby (lub innej słusznej racji) nie będą mogli wyjść z domu, ale odmówią Koronkę do Miłosierdzia Bożego z ufnością i z pragnieniem miłosierdzia dla siebie oraz gotowością okazania go innym, to pod zwykłymi warunkami również zyskują odpust zupełny. W innych zaś okolicznościach odpust będzie cząstkowy.

Odpust cząstkowy

Są trzy ogólne warunki uzyskania odpustu cząstkowego:

• • Wierny dostępuje odpustu cząstkowego, jeśli w czasie spełniania swoich obowiązków i w trudach życia wznosi myśli do Boga z pokorą i ufnością, dodając w myśli jakiś akt strzelisty, np. Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami.
  • Jeśli wierny powodowany motywem wiary przyjdzie z pomocą potrzebującym współbraciom, pomagając im osobiście lub dzieląc się z nimi swoimi dobrami, uzyskuje odpust cząstkowy.
  • Gdy wierny w intencji umartwiania się, odmówi sobie czegoś godziwego, a przyjemnego dla siebie, uzyskuje odpust cząstkowy. Warunek ten ma zachęcić wiernych do praktykowania dobrowolnych umartwień.

Wybrane modlitwy, za które można zyskać odpust cząstkowy

Odpust cząstkowy jest związany z odmówieniem wielu znanych modlitw i można go uzyskać wielokrotnie w ciągu dnia. Niektóre praktyki związane z odpustem cząstkowym były wymienione już wyżej przy okazji omawiania odpustu zupełnego.

Inne modlitwy związane z otrzymaniem odpustu cząstkowego to:

Jak widać, większość tych modlitw znamy na pamięć i możemy je odmówić w dowolnej chwili dnia ofiarując odpust cząstkowy za dusze czyśćcowe. Pragnę też zaznaczyć, że powyższe zestawienie nie wyczerpuje wszystkich pobożnych praktyk związanych z uzyskaniem odpustów. Penitencjaria Apostolska ciągle ogłasza dekrety wskazując możliwość zyskania przez wiernych odpustów związanych np. z jakimiś ważnymi rocznicami, miejscami, szczególnymi dniami itp.

Zamiast zakończenia

Na koniec jeszcze jedna wskazówka. Warto już przy porannej modlitwie wzbudzić w sobie chęć zyskania takich odpustów wypowiadając na przykład poniższe modlitwy:

Panie i Boże nasz, stworzyłeś nas, zachowałeś przy życiu, odkupiłeś Krwią własnego Syna i przez Ducha Świętego uświęcasz. Uwielbiamy Cię i dzięki Ci składamy za wszystko. Racz przyjąć nasze modlitwy, prace i krzyże dnia dzisiejszego. Ofiarujemy je na chwałę Twoją, za Kościół katolicki, Ojca Świętego i w intencjach wyznaczonych (można wymienić np. papieskie intencje na dany miesiąc, czy nasze osobiste intencje).

Przez Niepokalane Serce Maryi łączymy się z intencjami Serca Jezusowego na krzyżu i na ołtarzach całego świata. Pragniemy także zyskać wszystkie odpusty, jakich dostąpić możemy i ofiarujemy je za dusze w czyśćcu cierpiące.

Ojcze nasz…, Zdrowaś Maryjo…, Wierzę w Boga…

/Źródło: Modlitwy wspólne Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła, Wydawnictwo Michalineum, Marki 2006/