apostoł, postać biblijna
Wspomnienie w Martyrologium Romanum:
3 lipca

Życiorys św. św. Tomasza Apostoła
Święty Tomasz (zwany także Didymos – tzn. bliźniak) wymieniany jest we wszystkich katalogach apostołów. Przed powołaniem go do grona Dwunastu był rybakiem w Galilei. Gdy w dzień Zmartwychwstania, gdy pojawił się Chrystus, Tomasz nie był przy tym obecny i powątpiewał początkowo w ten fakt (niewierny Tomasz). Podczas kolejnego zjawienia się Jezusa, kilka dni później, Tomasz dotknął Jego ran i wykrzyknął: Pan mój i Bóg mój!
św. Tomasz Apostoł
Po wniebowstąpieniu Zbawiciela, Tomasz przybył na misje do Persji i Indii, gdzie – jak głosi tradycja – spotkał się z Trzema Królami, których ochrzcił i ustanowił biskupami. Prawdopodobnie zginął śmiercią męczeńską w 72 roku w Indiach, przeszyty mieczem lub dzidą.
Jako miejsce męczeństwa wymieniana jest Kalamina, możliwe jest też, że Mailapur, przedmieście dzisiejszego Madras. Znajduje się tam wielka Góra Tomasza, na której w 1547 roku wybudowano kościół ku czci apostoła. Na ołtarzu stoi kamienny krzyż Tomasza z VII wieku, który odnaleźli Portugalczycy w 1522 roku. Napis na nim opowiada o kazaniach i męczeństwie Tomasza.
Rzekome relikwie Apostoła dotarły do Edessy (Turcja), potem na wyspę Chios, a kilak wieków później do Ortony (Włochy). Początkowo dniem wspomnienia był dzień 21 grudnia, ale później przeniesiono go na 3 lipca (dzień przeniesienia relikwii do Edessy).
O zainteresowaniu osobą św. Tomasza Apostoła świadczą liczne apokryfy: Historia Abgara, Apokalipsa Tomasza, Dzieje Tomasza i Ewangelia Tomasza.
W ikonografii święty Tomasz Apostoł przedstawiany jest jako młody apostoł, z księgą, zwojem piśmiennym, z mieczem, z dzidą, z kamieniami, z kątownikiem (wg tradycji był mistrzem budowlanym hinduskiego króla Gundaphara, którego nawrócił), z kielichem, z sercem, jako niewierny Tomasz dotykający ran Chrystusa.
Czego uczy nas św. Tomasz Apostoł dziś?
Święty Tomasz uczy nas przede wszystkim pokornej postawy, opartej na głębokiej relacji z Jezusem, a nie relacji, która ciągle potrzebuje dowodów, cudów, czy innych spektakularnych zjawisk. Ta nasza pokora musi nas także doprowadzić tak jak Tomasza do szczerego wyznania wiary: Pan mój i Bóg mój!
Modlitwa do św. Tomasza Apostoła
Wszechmogący Boże, z radością obchodzimy święto Tomasza Apostoła, przez jego wstawiennictwo zachowaj naszą wiarę, abyśmy jak on uznali Twojego Syna za naszego Pana i mieli życie w imię Jezusa Chrystusa. Który z Tobą żyje i króluje na wieki wieków. Amen.
Litania do św. Tomasza Apostoła
Kyrie eleison, Chryste eleison, Kyrie eleison.
Chryste usłysz nas, Chryste wysłuchaj nas.
Ojcze z nieba Boże, zmiłuj się nad nami.
Synu Odkupicielu świata Boże,
Duchu Święty Boże,
Święta Trójco, Jedyny Boże,
Święta Maryjo, módl się za nami.
Święta Boża Rodzicielko,
Święta Panno nad pannami,
Święty Tomaszu powołany przez Jezusa na apostoła, módl się za nami.
Rybaku galilejski,
Pilnie poszukujący prawdy,
Z uwagą słuchający pouczeń Jezusa,
Szczerze miłujący swojego Mistrza,
Towarzyszu podróży Nauczyciela z Nazaretu,
Mocą Bożą uzdrawiający chorych i wypędzający złe duchy,
Świadku nauczania i cudów Boskiego Mistrza,
Gotowy z Chrystusem do dzielenia Jego męki,
Uczestniku Wieczerzy Pańskiej,
Przyjmujący z rąk Jezusa Najświętsze Jego Ciało i Najświętszą Krew,
Uczestniku w godności kapłańskiej Najwyższego Kapłana,
Bolejący z apostołami nad śmiercią Zbawiciela,
Przeżywający dramat zwątpienia,
Z nadzieją oczekujący na łaskę widzenia Zmartwychwstałego Pana,
Uradowany widokiem Zmartwychwstałego i napełniony Jego Pokojem,
Z pokorą wyznający wiarę w prawdziwe Bóstwo i Człowieczeństwo Chrystusa,
Obdarzony władzą odpuszczania ludzkich grzechów,
Świadku cudownego połowu ryb po Zmartwychwstaniu Pana Jezusa,
Obecny przy Wniebowstąpieniu Pana,
Trwający na modlitwie z Maryją i apostołami w oczekiwaniu na Zesłanie Ducha Świętego,
Szacunkiem darzący Maryję Matkę Jezusa,
Umocniony siedmioma darami Ducha Św.,
Niestrudzony apostole pogan,
Roztropnie korzystający z ewangelicznej posługi niewiast w nawracaniu ich mężów,
Wrażliwy na ludzka biedę,
Wielki czcicielu Eucharystii,
Mężnie wyznający swoją wiarę w obliczu męczeństwa,
Święty Męczenniku śmiercią świadczący o dozgonnej miłości Chrystusa,
Patronie wątpiących i poszukujących prawdy,
Apostole Indii i opiekunie Ortony,
Patronie architektów i budowniczych,
Patronie i Orędowniku naszej Parafii i kościoła,
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.
P.: Módl się za nami św. Tomaszu Apostole
W.: Abyśmy się stali godnymi obietnic Chrystusowych.
Módlmy się
Wszechmogący wieczny Boże, okaż nam swoje miłosierdzie, a za wstawiennictwem św. Tomasza Apostoła strzeż w nas Twoich darów, których nam udzieliłeś. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen. Święty Tomaszu, chwalebny Apostole, spotykając w Wieczerniku zmartwychwstałego Pana i oglądając Jego rany, z całą pokorą wyznałeś Go swoim Panem i Bogiem; pełen zaś łaski Ducha Świętego mężnie zniosłeś ciężkie trudy, niebezpieczeństwa i chwalebne męczeństwo do rozszerzenia Chrystusowego królestwa. Wspomóż nas swoim przemożnym wstawiennictwem i uproś nam łaskę modlitwy i zjednoczenia się z Bogiem, abyśmy naśladując Twoją wiarę pokornie chodzili w Bożej obecności i siebie samych uświęcili oraz odkupili krwią Chrystusa. Amen.
Patronat
Święty Tomasz Apostoł jest patronem Indii Wschodnich, Portugalii, Goa, Państwa Kościelnego, Urbino, Parmy, Rygi, Zamościa, Ortony, teologów, architektów, geologów, budowniczych, geometrów, kamieniarzy, murarzy, stolarzy; wzywany w modlitwie o szczęśliwe małżeństwo.