11 Męczenniczek z Nowogródka

męczennice

Wspomnienie w Martyrologium Romanum

1 sierpnia

Wspomnienie w Polsce

4 września

11 Męczennic z Nowogródka – rys historyczny

Nowogródek, niewielkie miasto położone obecnie na terenie Białorusi (dawniej Polska), to miejsce urodzenia Adama Mickiewicza. Ale Nowogródek to także miejsce świadectwa wiary i męczeństwa siostry Marii Stelli Adeli Mardosewicz i Towarzyszek – jedenastu sióstr nazaretanek, które oddały życie za bliźnich podczas II wojny światowej.

Pierwsze siostry ze Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu, popularnie zwane nazaretankami, przybyły do Nowogródka 4 września 1929 roku. Ich misja była jasna – wychowanie religijne, edukacja dzieci i młodzieży. Mimo początkowych trudności i nieufności mieszkańców miasteczka udało im się otworzyć bursę i szkołę powszechną, w której przekazywały nie tylko wiedzę, ale również wartości chrześcijańskie.

Nazaretanki w Nowogródku po wybuchu II wojny światowej

Wybuch II wojny światowej 1 września 1939 roku przyniósł dramatyczne zmiany. Najpierw sowiecka, a potem niemiecka okupacja przyniosła terror i rozpad dotychczasowego porządku. W czasie rządów sowieckich siostry działały w ukryciu, uczestnicząc w Mszach św. i nabożeństwach w kościele farnym. Żyły w rozproszeniu, dzieląc trudy dnia codziennego z ludnością miasta.

Po wkroczeniu Niemców powróciły do klasztoru, by na nowo stać się znakiem nadziei dla mieszkańców. Ich działalność obejmowała pomoc ubogim, prowadzenie tajnych lekcji, przygotowanie dzieci do I Komunii Świętej, a także organizowanie chóru liturgicznego.

W lipcu 1943 roku gestapo aresztowało około 120 mieszkańców Nowogródka, skazanych na egzekucję. Siostry postanowiły ofiarować siebie w ich miejsce. W imieniu wspólnoty, s. Maria Stella złożyła heroiczną deklarację przed kapelanem ks. Aleksandrem Zienkiewiczem: Mój Boże, jeśli potrzebna jest ofiara z życia, niech raczej nas rozstrzelają, aniżeli tych, którzy mają rodziny – modlimy się nawet o to.

Ich modlitwa została wysłuchana – więźniowie zostali deportowani, ale ocaleli. Jednak zagrożony nadal był ksiądz kapelan. Siostry ponowiły gotowość oddania życia – tym razem za niego. W sobotni wieczór 31 lipca 1943 roku, po różańcu, 11 sióstr nazaretanek udało się na wezwanie gestapo. Oczekiwały przymusowej pracy w Niemczech. W klasztorze pozostała tylko s. Małgorzata Banaś, która miała opiekować się kościołem i księdzem. Nazajutrz, 1 sierpnia o świcie, siostry zostały rozstrzelane przez Niemców w lesie niedaleko Nowogródka. Oddały życie z pełną świadomością i modlitwą na ustach.

Swoją decyzją o złożeniu ofiary z życia błogosławione nazaretanki wypełniły duchowy testament przekazany im przez biskupa Zygmunta Łozińskiego, który jeszcze przed wojną mówił do nich proroczo: Nowogródka nie opuszczać, na stanowisku trwać – taka jest wola Boża i moja.

Męczennice z Nowogródka w relacji świadków

Choć dokumentów z egzekucji zachowało się niewiele, relacje niemieckich i estońskich świadków pozwalają odtworzyć dramatyczne chwile poprzedzające męczeństwo. Jeden z gestapowców – Niemiec pochodzący z Łotwy, stołujący się u pani Marii Tarnowskiej – 1 sierpnia 1943 roku, w trakcie śniadania, niespodziewanie wykrzyknął z poruszeniem: Ach, jak one szły! Trzeba było widzieć, jak one szły! Gdy gospodyni zapytała, kogo ma na myśli, odpowiedział krótko: Siostry. W innym momencie dodał: Tak, one rzeczywiście były niewinne.

Z kolei Estończyk zatrudniony w komisariacie, który widział siostry tuż przed śmiercią, wspominał: W lesie, przed egzekucją, wszystkie uklękły, modliły się, żegnały ze sobą. Matka przełożona każdą pobłogosławiła. Ostatni cios przyjmowały na kolanach.

Rodzina Cieślewiczów, również goszcząca oficerów z lotnej brygady z Baranowicz, usłyszała od jednego z kierowców, że: Oficerowie sami rozstrzeliwali siostry. Wypełnili tylko jedną ich prośbę – by mogły umrzeć w habitach. I rzeczywiście – nie zdjęto z nich strojów zakonnych. Fakt ten potwierdziła ekshumacja przeprowadzona 19 marca 1945 roku – siostry spoczywały w grobie w pełnym zakonnym odzieniu.

Duchowe dziedzictwo nazaretanek z Nowogródka

Choć życie Męczennic z Nowogródka zostało brutalnie przerwane, to ich dziedzictwo przetrwało. Kapłan, którego chciały ocalić – ks. Aleksander Zienkiewicz – przeżył. Wraz z ocalałymi więźniami świadczył później o ich ofierze.

Mimo represji sowieckich, kościół Farny w Nowogródku pozostał otwarty, a posługę kontynuowała siostra Małgorzata Banaś – jedyna z dwunastu sióstr, która uniknęła śmierci. Do swojej śmierci w 1966 roku troszczyła się o świątynię, grób współsióstr i rozwój katolicyzmu w regionie. Dzięki jej niezłomności oraz działalności zakonnej, w Grodnie powstała tajna placówka, do której wstępowały młode Białorusinki.

Zgromadzenie sióstr nazaretanek choć poddawane różnym doświadczeniom przetrwało w Nowogródku i nadal tam posługuje. Ich obecność – tak dawniej, jak i dziś – jest znakiem wierności Ewangelii, siły kobiecej duchowości i świadectwa miłości aż po śmierć.

Beatyfikacja

Męczennice z Nowogródka beatyfikował w Rzymie 5 marca 2000 roku papież Jan Paweł II. Podczas homilii Ojciec Święty powiedział między innymi takie słowa:

Bóg stał się prawdziwą podporą i umocnieniem (…) dla męczennic z Nowogródka – błogosławionej Marii Stelli Adeli Mardosewicz i dziesięciu towarzyszek ze Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu – nazaretanek. Był dla nich podporą przez całe życie, a zwłaszcza w chwilach straszliwej próby, kiedy przez całą noc oczekiwały na śmierć, później w drodze na miejsce stracenia i wreszcie w chwili rozstrzelania. Skąd miały siłę, aby ofiarować siebie w zamian za uratowanie życia uwięzionych mieszkańców Nowogródka? Skąd czerpały odwagę, aby ze spokojem przyjąć tak okrutny i niesprawiedliwy wyrok śmierci? Bóg przygotowywał je powoli na tę chwilę największej próby. Ziarno łaski rzucone na glebę ich serc w chwili chrztu św., a potem pielęgnowane z wielką troską i odpowiedzialnością, zakorzeniło się głęboko i wydało najwspanialszy owoc, jakim jest dar z własnego życia. Mówi Chrystus: «Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich» (J 15, 13). Tak, nie ma większej miłości od tej, która gotowa jest oddać życie za braci. Dziękujemy wam, błogosławione męczennice z Nowogródka, za to świadectwo miłości, za przykład chrześcijańskiego bohaterstwa i zawierzenia mocy Ducha Świętego. «Wybrał was Chrystus i przeznaczył na to, abyście przyniosły owoc waszego życia i aby owoc wasz trwał» (por. J 15, 16). Jesteście najcenniejszym dziedzictwem Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu – sióstr nazaretanek. Jesteście dziedzictwem całego Kościoła Chrystusowego po wszystkie czasy, a zwłaszcza na Białorusi.

– Jan Paweł II, Rzym, 05.03.2000

Lista 11 Męczenniczek z Nowogródka

1. Siostra Stella od Najświętszego Sakramentu – Adela Mardosewicz
2. Siostra Imelda od Jezusa w Hostii – Jadwiga Żak
3. Siostra Rajmunda od Jezusa i Maryi – Anna Kukołowicz
4. Siostra Daniela od Jezusa i Maryi Niepokalanej – Eleonora Jóźwik
5. Siostra Kanuta od Pana Jezusa w Ogrójcu – Józefa Chrobot
6. Siostra Sergia od Matki Bożej Bolesnej – Julia Rapiej
7. Siostra Gwidona do Miłosierdzia Bożego – Helena Cierpka
8. Siostra Felicyta – Paulina Borowik
9. Siostra Heliodora – Leokadia Matuszewska
10. Siostra Kanizja – Eugenia Mackiewicz
11. Siostra Boromea – Weronika Narmontowicz

Czego nas uczą błogosławione Nazaretanki z Nowogródka dziś?

Dziś błogosławione Męczennice z Nowogródka uczą nas heroicznej miłości, ofiary i duchowej odwagi. Przypominają nam, że prawdziwa miłość to dar z siebie – bez kalkulacji i bez oczekiwań. Uczą nas, że wierność – choćby trudna – jest fundamentem chrześcijańskiego życia i najpiękniejszym darem dla Boga i ludzi.

Modlitwa do bł. Męczenniczek z Nowogródka

Boże, nasz Ojcze, Twój Syn, Jezus, powiedział, że nie ma większej miłości niż oddać życie za drugiego człowieka. Siostra Stella i jej współsiostry dobrowolnie wybrały śmierć, by ratować braci. Ty przyjąłeś ich ofiarę. Przez wstawiennictwo Błogosławionych Sióstr usłysz nasze prośby, które zanosimy do Ciebie w imię Jezusa, naszego Pana. Amen.

Modlitwa o otrzymanie łask za wstawiennictwem bł. nazaretanek z Nowogródka

Najświętsza, Niewysłowiona Trójco, bądź uwielbiona za dar błogosławionej Marii Stelli i 10 Towarzyszek ze Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu, które na wzór Chrystusa złożyły całkowitą ofiarę z siebie za bliźnich. Boże pełen miłości i miłosierdzia, przez ich męczeńską śmierć i wstawiennictwo, udziel nam łaski, o którą pokornie prosimy (wymień swoją prośbę), abyśmy mogli swoim życiem świadczyć tak jak one o Królestwie Twojej Miłości i szerzyć je wśród siebie, w rodzinach i w świecie. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Błogosławione Siostry Męczenniczki z Nowogródka, módlcie się za nami.

Litania do bł. Nazaretanek z Nowogródka

Litania do błogosławionej Siostry Stelli i jej 10 Towarzyszek prowadzi nas przez duchowy portret każdej z nich – pokazuje ich wewnętrzne piękno, cichość, odwagę oraz bezgraniczne zaufanie Bożej Opatrzności. Odmawiając tę modlitwę, łączymy się z duchowym dziedzictwem błogosławionych sióstr nazaretanek, prosząc o ich wstawiennictwo w naszych intencjach i o łaskę wierności Bogu na co dzień.

Galeria zdjęć