męczennicy
Wspomnienie w Martyrologium Romanum:
19 czerwca
Życie świętych Gerwazego i Protazego
19 czerwca przypada wspomnienie starożytnych męczenników św. Gerwazego i św. Protazego. Byli oni braćmi bliźniakami, a ich kult jest dobrze poświadczony zarówno we wczesnym Kościele, jak i w całym średniowieczu. Niestety niewiele wiemy o ich życiu. Bardzo krótki opis ich męczeństwa znajduje się w liście rzekomo napisanym przez św. Ambrożego. I choć większość badaczy uważa ten list za zmyślony przez kogoś innego niż Ambroży, to jednak zawiera tekst, który został znaleziony wraz z relikwiami Gerwazego i Protazego, gdy odkryto jej w Mediolanie pod koniec IV stulecie. Tekst ten brzmi: Ja, sługa Chrystusa, Filip, wraz z moim synem wykradliśmy i pochowaliśmy w moim domu ciała świętych: ich matka nazywała się Waleria, a ojciec Witalis; zrodzili ich jako bliźnięta przy jednym porodzie i nazwali jednego Protazy, a drugiego Gerwazy.
Witalis, który był żołnierzem, został zamordowany za bycie chrześcijaninem. Natomiast jego żona, Waleria, została pobita na śmierć z tego samego powodu, gdy wracała do Mediolanu. Po jej śmierci Gerwazy i Protazy zostali sierotami.
Z tekstu dowiadujemy się również, że bracia sprzedali dom i wszystkie dobra odziedziczone po rodzicach, a pieniądze rozdali ubogim. Następnie na dziesięć lat się oddalili od ziemskich spraw, spędzając czas na modlitwie i postach.
Gdy do Mediolanu przybył hrabia Astazjusz poganie poprosili go, aby zmusił Gerwazego i Protazego do złożenia ofiary bożkom. Zostali wtedy aresztowani. Mimo wielu prób nakłonienia ich do złożenia ofiary bożkom bracia wytrwali przy Chrystusie. Rozwścieczony Astazjusz nakazał Gerwazego biczować, aż umrze, a Protazego nakazał ściąć.
Nie jest jasne, kiedy nastąpiło męczeństwo tych dwóch świętych. Niektórzy uczeni twierdzą, że za panowania Nerona, inni że za panowania Marka Aureliusza, a jeszcze inni podczas prześladowań za cesarza Dioklecjana. W życiorysie św. Ambrożego napisanego na początku V wieku jest wzmianka o odnalezieniu i przeniesieniu do bazyliki relikwii św. Gerwazego i św. Protazego. To wydarzenie potwierdza również św. Augustyn, który był obecny w Mediolanie w tym czasie, na rok przed swoim chrztem w 387 roku.
Święci Gerwazy i Protazy stali się popularnymi orędownikami przez następne tysiąc lat, a na ich cześć wzniesiono wiele kaplic. Ich szczątki można zobaczyć do dziś w Mediolanie w bazylice św. Ambrożego. W ikonografii Męczennicy przedstawiani są jako młodzieńcy czasami w stroju diakona. Ich atrybuty to: dyscyplina, bicz, miecz, palma męczeńska, wieniec zwycięstwa.
Patronat
Święci Gerwazy i Protazy są patronami włoskich miast: Mediolanu, Bormio, Citta delle Pieve, Sandrio.
Modlitwa do świętych Gerwazego i Protazego
Boże, Ty co roku uweselasz nas uroczystością świętych Twoich męczenników Gerwazego i Protazego, spraw łaskawie, abyśmy zapalali się przykładami tych, których zasługi nas cieszą. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.