Jan Sarkander

kapłan, męczennik

Wspomnienie w Martyrologium Romanum:

17 marca

Wspomnienie liturgiczne  w Polsce:

30 maja

Życiorys św. Jana Sarkandra

Święty Jan Sarkander urodził się 20 grudnia 1576 roku w Skoczowie (Polska). Po śmierci ojca rodzina przeniosła się do Przybora na Morawach. Jan uczęszczał tam do katolickiej szkoły parafialnej, a następnie w roku 1593 udał się do jezuickiego kolegium w Ołomuńcu. Potem na akademii w Ołomuńcu rozpoczął studia filozoficzne, które kontynuował w Pradze. W 1603 roku ukończył uniwersytet i zdobył stopień doktora. Następnie w latach 1604-1608 odbył studia teologiczne w Grazu, które również uwieńczył stopniem doktora.

Święcenia kapłańskie i praca duszpasterska

W roku 1609 otrzymał święcenia kapłańskie i podjął pracę jako wikariusz w Jaktarzem koło Orawy. Następnie powierzono mu podobne stanowisko w Uszczowie, gdzie został aresztowany pod zarzutem udzielania bratu, Mikołajowi, pomocy w jego ucieczce z więzienia. W więzieniu w Kromieryżu Jan spędził 8 miesięcy. Po uwolnieniu z więzienia wędrował po różnych parafiach jako wikariusz, aż wreszcie w 1616 roku został mianowany proboszczem w Holeszowie koło Ołomuńca. Wielkorządca Moraw odebrał właśnie kościół parafialny husytom i jako katolik oddał go jezuitom. Ci zaproponowali na proboszcza Jana Sarkandra. Znany był on już bowiem wtedy jako niezłomny obrońca wiary.

Gorliwy proboszcz, z pomocą nie mniej gorliwych jezuitów, zabrał się do odzyskania utraconych owieczek. W ciągu jednego roku zdołał przywrócić Kościołowi katolickiemu 250 innowierców. To ściągnęło na niego prześladowania ze strony husytów i protestantów. Doszło do tego, że urządzano na niego zamachy. Przez pewien czas nie mógł nawet odprawiać Mszy świętej, bo musiał się ukrywać.

Kiedy w 1618 roku wybuchła wojna trzydziestoletnia, przynaglony przez swoich parafian, opuścił Holeszów. Jako pielgrzym udał się do Częstochowy. Spędził tam miesiąc. Kiedy wracał dowiedział się, że luteranie zajęli kościół w Holeszowie. Udał się zatem do Krakowa, gdzie zamieszkał w jednym z klasztorów. Ponieważ nie przyjęto jego rezygnacji z urzędu proboszcza, wrócił na swoją placówkę.

Męczeństwo Jana Sarkandra

W 1620 roku uchronił miasto przed grabieżą i spaleniem, wychodząc procesjonalnie naprzeciw nadciągającym wojskom lisowczyków. Posądzony przez protestantów o ich sprowadzenie, 13 lutego 1620 roku został aresztowany, uwięziony i okrutnie torturowany. Wśród obelżywych słów usiłowano wymusić na proboszczu przyznanie się do zdrady stanu i narodu przez sprowadzenie najeźdźców. Chciano w ten sposób ukuć powód do powszechnego prześladowania katolików. Kiedy zaś kapłan nie chciał się przyznać do winy, której nie popełnił, zastosowano tortury. Wyciągnięto go na tak zwanych „skrzypcach”, tak że pękały na nim ścięgna i wychodziły kości ze stawów. Potem zaczęto mu palić piersi zapalonymi pochodniami. Po czwartym przesłuchaniu zarzucono mu wprost, że u niego spowiadał się wielkorządca Moraw, dlatego musi powiedzieć, jakie mu on tajemnice zwierzył. Ponieważ męczennik stanowczo odmówił, ponownie zaczęto rozciągać jego ciało, przypalać ogniem, głowę ściskać żelazną obręczą, do nóg przywiązywać kamień, by mięśnie i ścięgna naciągnąć, aż do zerwania.

św. Jan Sarkander – męczeństwo

Co pewien czas zdejmowano ofiarę i grożono nowymi katuszami, byle zmusić ją do obciążających zeznań. Tortury te trwały 3 godziny. Kiedy odniesiono kapłana do więzienia, był wycieńczony, ale ponieważ miał odporny organizm, to męczył się w więzieniu jeszcze miesiąc.

Śmierć i wyniesienie do chwały ołtarzy

Zmarł 17 marca 1620 roku. Dopiero po 7 dniach udało się katolikom wydobyć jego ciało z więzienia. Ubrano je w szaty liturgiczne i urządzono pogrzeb. Protestanci jednak rozbili pochód. Dopiero po długich zabiegach udało się uzyskać zezwolenie na pochowanie Męczennika w kościele Najświętszej Maryi Panny w Ołomuńcu, w kaplicy św. Wawrzyńca. Do miejsca grobu zaczęły napływać pielgrzymki. Po upływie 100 lat kardynał Wolfgang Schrattenbach rozpoczął jego proces kanoniczny. Jego ciało znaleziono wówczas w takim samym stanie, w jakim zostało pochowane.

Grób Męczennika nawiedzili między innymi: król polski, Jan III Sobieski, cesarz Karol VI i Franciszek I oraz cesarzowa Maria Teresa. Z chwilą rozpoczęcia procesu kościelnego przy grobie Męczennika było już około 1200 złożonych wot. Beatyfikował go w 6 maja 1859 roku papież Pius IX, a kanonizował 22 maja 1995 roku w Ołomuńcu Jan Paweł II. Podczas homilii Ojciec święty powiedział między innymi: Dziś jeszcze uderza nas niezłomność tego księdza, prostego i wielkodusznego: jego wierność w wypełnianiu obowiązków, aż do śmierci. W odosobnieniu więzienia w Ołomuńcu […] przez długie tygodnie, podczas których był poddawany torturom, modlił się i Pan go wysłuchał, pozwalając mu dać rzadki przykład cierpliwości i wytrwałości.

W Polsce wspomnienie św. Jana Sarkandra obchodzone jest 30 maja, natomiast najnowsze Martyrologium Romanum wspomina go w dniu narodzin dla nieba (dies natalis), czyli 17 marca.

Czego uczy nas św. Jan Sarkander dziś?

Świadectwo męczeńskiej śmierci jest dla nas wielkim wyzwaniem. Jak mówił Jan Paweł II: męczennicy mają nam więc wiele do powiedzenia. Jednak przede wszystkim oni pytają nas o stan naszych sumień – pytają o naszą wierność własnemu sumieniu (Jan Paweł II, Skoczów, 22.05.1995. Homilia w czasie Mszy św. odprawionej na wzgórzu „Kaplicówka”). Tej wierności uczy nas właśnie swoim życiem i śmiercią św. Jan Sarkander.

Modlitwy do św. Jana Sarkandra

Boże, któryś świętego Jana męczennika w wyznawaniu prawdziwej wiary umocnić raczył, prosimy Cię, udziel nam łaski odważnego trwania w świętej wierze i spraw, abyśmy dzięki Jego wstawiennictwu szerzyli jedność myśli i serc wśród wszystkich wyznawców Ewangelii. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Boże, Ty dałeś świętemu Janowi stałość w wyznawaniu prawdziwej wiary i w dochowaniu tajemnicy spowiedzi,  spraw, aby we wszystkich przeciwnościach umacniał nas jego przykład i wspierała jego pomoc. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Boże, któryś świętego Jana męczennika w wyznawaniu prawdziwej wiary umocnić raczył, prosimy Cię, udziel nam łaski odważnego trwania w świętej wierze i spraw, abyśmy dzięki Jego wstawiennictwu szerzyli jedność myśli i serc wśród wszystkich wyznawców Ewangelii. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Patronat

Święty Jan Sarkander jest patronem dobrej spowiedzi i tajemnicy spowiedzi oraz diecezji bielsko-żywieckiej.

Galeria zdjęć