papież i męczennik
Wspomnienie w Martyrologium Romanum:
16 września
Życiorys św. Korneliusza
Święty Korneliusz był synem Kastjusza z rodu Cornelia. Nie wiemy dokładnie kiedy się urodził. Już jako kapłan rzymski należał do bliskich współpracowników papieża św. Fabiana. Sam został wybrany na papieża dopiero ponad rok po śmierci Fabiana ze względu na prześladowania za cesarza Decjusza. W tym okresie zarządzali Kościołem wspólnie duchowni, których rzecznikiem był prezbiter Nowacjan. Gdy prześladowania ustały wybrano nowego papieża. Przekazy głoszą, że swój wybór na papieża Korneliusz zawdzięczał nie własnej inicjatywie, ale głosowi ludu rzymskiego, który cenił go za pokorę, łagodność i roztropność. Na pewno nie bez znaczenia był fakt, że Korneliusz przeszedł wszystkie stopnie w hierarchii kościelnej, zanim został wybrany biskupem rzymskim.
Przewodzenie kościołowi przez św. Korneliusza było bardzo trudne. Nowacjan, niezadowolony z wyboru ogłosił się antypapieżem, rozbijając tym samym Kościół od wewnątrz. Nastały czasy niepokoju i niepewności. Dodatkowym ciosem dla Kościoła stały się prześladowania chrześcijan ze strony cesarza Decjusza. Wielu wyznawców chrześcijaństwa pod wpływem strachu wypierało się wówczas swojej wiary.
Czasy względnego pokoju nastały wraz ze śmiercią Decjusza. Wtedy to, w roku 251, Korneliusz zwołał do Rzymu synod, na którym potępiono Nowacjana i przyjęto bardziej pobłażliwe podejście do skruszonych chrześcijan, wracających na łono Kościoła. Jednak pokój nie trwał długo. Przerwał go wybuch epidemii. Nieszczęście to spowodowało wzrost pogańskich kultów urządzanych dla przebłagania bóstw. Powszechnie zaczęto uważać chrześcijan za głównych sprawców nieszczęścia. Zabijano ich, burzono domy modlitwy. W tej właśnie sytuacji męczeńską śmierć poniósł święty Korneliusz.
Inna z wersji głosi, że po 12-letnim pontyfikacie, Korneliusz został zesłany przez cesarza Trebonaniusa Gallusa do Civitavecchia. Podczas tego wygnania otrzymał ciepły i zachęcający list od św. Cypriana z Kartaginy, który pogratulował mu możliwości znoszenia prześladowań za Chrystusa i umocnienia całego Kościoła rzymskiego. List kończy się prośbą o modlitwę: Niezależnie od tego, kto z nas zostanie zabrany jako pierwszy, od tej chwili wyrażamy naszą pobożność w nieustannej modlitwie do Ojca za naszych braci. Korneliusz zmarł jako pierwszy w czerwcu 253 roku. Pochowano go w katakumbach św. Kaliksta.
Napis na grobie Korneliusza jest pierwszym epitafium papieskim napisanym po łacinie. Święty Cyprian nazywa go w swoich listach męczennikiem. i wszystko wskazuje na to, że już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa odbierał cześć jako męczennik. Jego relikwie znajdują się w różnych kościołach Włoch, Francji i Niemiec. Jego imię jest wymieniane w tak zwanym Kanonie rzymskim (pierwsza modlitwa eucharystyczna).
Św. Korneliusz, po raz pierwszy w historii Kościoła, wymienił wszystkie stopnie duchowieństwa rzymskiego. Kościół w Rzymie liczył wówczas: 46 kapłanów, 7 diakonów, 7 subdiakonów, 42 akolitów, 52 egzorcystów, kilkunastu lektorów i ostiariuszy oraz ponad 1500 wdów i ubogich wspieranych przez Kościół.
W ikonografii św. Korneliusz jest przedstawiany w stroju papieskim z paliuszem, czasami w tiarze. Jego atrybutami są: korona w ręku, gałązka palmowa, miecz, róg, tiara.
Święty Hieronim pisze, że już za jego czasów wspomnienie św. Korneliusza liturgia rzymska łączyła ze wspomnieniem św. Cypriana. Dlatego ich wspomnienie przypada na dzień 16 września, chociaż Korneliusz poniósł śmierć męczeńską wcześniej.
Patronat
Święty Korneliusz jest patronem epileptyków. Wzywany jest także przy bólu ucha, przeciw padaczce i przeciw gorączce.
Modlitwa do św. Korneliusza
Boże, Ty dałeś swojemu ludowi świętego Korneliusza, gorliwego pasterza i nieugiętego męczennika, za jego wstawiennictwem umocnij naszą wiarę i odwagę, abyśmy wytrwale dążyli do jedności Kościoła. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.