papież
Wspomnienie w Martyrologium Romanum:
10 stycznia
Życiorys św. Milcjadesa
Święty Milcjades (Miltiades, Melchiades) według Liber Pontyficalis pochodził z Afryki. Niestety o jego wczesnym życiu nie mamy żadnych informacji. Wiemy, że na Stolicy Piotrowej zasiadł 2 lipca 310 roku.
Za jego pontyfikatu nastąpiła radykalna zmiana w sytuacji kościoła. Po edykcie mediolańskim wydanym przez Konstantyna I Wielkiego, chrześcijaństwo zostało uznane za pełnoprawna religię w państwie rzymskim. Papież otrzymał od cesarza Pałac Laterański cesarzowej Faustyny na Monte Celio, który stał się rezydencją papieży.
Za pontyfikatu Milcjadesa nastąpił rozłam w Kościele afrykańskim na tle ważności udzielanych sakramentów w zależności od moralnego poziomu szafarza, a nie z mocy samego sakramentu. Na czele oponentów stanął biskup Kartaginy – Donat (stąd nazwa schizmy – donatyzm). O rozstrzygnięcie sporu zwrócono się do cesarza Konstantyna I Wielkiego. Cesarz powierzył rozstrzygnięcie sporu papieżowi, prosząc, aby poinformowano go o podjętych decyzjach. Był to pierwszy list cesarza rzymskiego do papieża.
Milcjades zwołał synod do Rzymu 2 października 313 roku w pałacu laterańskim. Na synodzie potępiono i ekskomunikowano Donata. Z teologicznego punktu widzenia synodu działanie sakramentu było niezależne od moralnego stanu jego szafarza. Milcjades zmarł w 314 roku Rzymie i został pochowany w katakumbach św. Kaliksta przy Via Appia. Kościół czcił Milcjadesa w liturgii 10 grudnia.
Najnowsze Martyrologium Romanum wspomina go 10 stycznia słowami: W Rzymie, na cmentarzu św. Kaliksta przy Via Appia, świętego Milcjadesa, papieża: pochodzący z Afryki, doświadczył pokoju danego Kościołowi przez cesarza Konstantyna i choć był zdecydowanym przeciwnikiem Donatystów, mądrze pracował na rzecz pojednania.
Modlitwa do św. Milcjadesa
Wszechmogący, wieczny Boże, Ty wybrałeś świętego Milcjadesa, aby przewodził całemu Kościołowi oraz budował go słowem i przykładem, za jego wstawiennictwem strzeż i kieruj na drogę zbawienia wiecznego pasterzy Kościoła razem z ludem im powierzonym. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.